تاریخچه برق استان آذربایجان غربی

در حدود سال 1305 هجری شمسی ( 1926 میلادی ) یکی از سرمایه داران خوشفکر و خوشنام ارومیه به نام آقای « محمد حسین دیلمقانی» پس از سفر به آلمان ، به اندیشه ایجاد نیروگاه برقی در ارومیه افتاد . این شخص توربین آبی کوچکی را از آلمان خریداری کرده و به همراه یک متخصص آلمانی به ارومیه آوردند . این توربین حدود 40 کیلووات قدرت داشت که روزها برای تخته بری و شبها برای روشنایی به کار گرفته می شد .

باتوجه‌به وضعیت گذشته برق در شهرستانهای ایران ، توربین آبی ارومیه اولین توربین آبی استفاده شده در ایران است . حدود سی سال پس از احداث اولین نیروگاه برق دیزلی در تهران ( 1284 هـ . ش ) در سال 1314 اولین نیروگاه برق دیزلی با قدرت اولیه 110 کیلووات به همت مرحوم « حاج غفار خویی » در شهر ارومیه احداث شده و شروع به فروش انشعاب برق نمود که به تدریج با افزودن چند دیزل ژنراتور دیگر قدرت این نیروگاه تا 1700 کیلووات افزایش یافت .

در سال 1340 شهرداری ارومیه نیز نیروگاه دیزلی با قدرتی حدود 1500 کیلووات را راه اندازی نمود . به موازات آن در سایر شهرستانهای استان نیز نیروگاههایی احداث شد که از آن بین می توان به اولین نیروگاه کوچک مهاباد با قدرت اولیه 30 کیلووات اشاره نمود . طبق اطلاعات دریافتی ، در شهرستان سلماس قبل از زلزله سال 1309 نیروی برق وجود داشت ولی مدارک مستندی موجود نیست و اولین پرونده موجود برق در شهرستان سلماس به سال 1326 باز می گردد . قبل از سال 1345 شهرستانهای ارومیه ، ماکو ، خوی ، نقده ، مهاباد ، میاندوآب و بوکان دارای نیروگاههای تولید برق بودند .

پس از تشکیل شرکت برق منطقه ای آذربایجان غربی در سال 1345 نیروگاههای متعلق به بخش خصوصی و شهرداریها به شرکت مزبور تحویل گردید و شرکت ضمن توسعه نیروگاههای موجود و احداث نیروگاههای جدید ، برنامه ریزی لازم جهت تأمین برق مشترکین و توسعه و ترمیم شبکه‌های برق رسانی به عمل آورد .

در سال 1352 پس از تکمیل خط 132 کیلووات دور دریاچه ارومیه که به شبکه سراسری وصل می شد ، پستهای 20/132 کیلووات شهرستانهای ارومیه ، سلماس ، خوی ، مهاباد ، میاندوآب و نقده مورد بهره برداری قرارگرفت و به این‌ترتیب‌در استان آذربایجان غربی تامین برق از طریق شبکه‌سراسری مقدور گردید. از اواخر سال 1358 عملیات احداث نیروگاه گازی ارومیه به ظرفیت اسمی 30*2 و قدرت بهره‌برداری 22*2 مگاوات شروع و در سال360به مرحله بهره‌برداری رسید. همچنین نیروگاه سیکل ترکیبی خوی شامل دو بخش گاز و بخار می باشد که از شهریور سال 77 دو واحد گازی آن به ظرفیت اسمی 4/123*2 مگاوات و قدرت بهره برداری 15*2 مگاوات وارد شبکه گردید و اکنون با راه‌اندازی ایستگاه گاز به صورت BASE مورد بهره برداری قرار گرفته است. از مرداد ماه سال 1371 شرکت توزیع نیروی برق آذربایجان غربی به عنوان اولین شرکت توزیع در سطح کشور عملاً فعالیت خود را در زمینه‌های مختلف برق رسانی اعم از نقاط شهری و روستایی و نگهداری و تعمیرات و گسترش شبکه‌های موجود شروع نموده است .

2ـ تقسیم بندی جغرافیایی شهرهای استان به تفکیک نواحی تحت مدیریت شرکت توزیع نیروی برق استان :

شرکت توزیع نیروی برق استان آذربایجان غربی ، استان را به 10 ناحیه ارومیه ، بوکان ، پیرانشهر ، خوی ، سردشت ، سلماس ، ماکو ، مهاباد ، میاندوآب و نقده تقسیم بندی نموده است که این نواحی 23 شهر استان را تحت حوزه نفوذ خود قرار داده اند .

تقسیم بندی جغرافیایی شهرهای استان به تفکیک نواحی تحت مدیریت شبکه

ردیف نام ناحیه شهرهای تحت پوشش

1 ارومیه ارومیه ، نوشین شهر ، قوشچی

2 بوکان بوکان

3 پیرانشهر پیرانشهر

4 خوی خوی ، فیرورق ، قره ضیاءالدین

5 سردشت سردشت

6 سلماس سلماس ، تازه شهر

7 ماکو ماکو ، پلدشت ، شوط ، چالدران ، بازرگان

8 مهاباد مهاباد

9 میاندوآب میاندوآب ، شاهین دژ ، تکاب

10 نقده نقده ، محمدیار ، اشنویه

مآخذ : کارنامه سال 1379 شرکت توزیع نیروی برق آذربایجان غربی .

3ـ وضعیت موجود شبکه توزیع نیروی برق استان :

ـ مشترکین برق استان

در پایان سال 1379 تعداد مشترکین برق استان با افزوده شدن 22690 مشترک جدید طی سال مذکور به 560488 مشترک رسید که نسبت به سال قبل 4/3 درصد رشد داشته است . از مجموع 560488 مشترک برق استان 7/52 درصد خانگی،1/34 درصد روستایی،11درصد تجاری،4/0درصد صنعتی و 2 درصد بقیه را مشترکین تعرفه‌های عمومی، کشاورزی ، برق آزاد و معابر شامل می گردد .

درصد تغییرات تعداد مشترکین استان نسبت به سال 78 در کل 4/3 درصد بوده است که به تفکیک تعرفه بترتیب در کشاورزی15درصد، تجاری4/5درصد، خانگی3/5درصد، صنعتی 4درصد، معابر3/1درصد، روستایی2/0درصد، عمومی 4/5- درصد و آزاد 50- درصد می باشد .

روند افزایش تعداد مشترکین خانگی طی سالهای 1372 تا 379، در حدود 6 درصد، مشترکین عمومی 4/11درصد، مشترکین کشاورزی 1/7 درصد، مشترکین صنعتی 4/8 درصد ، مشترکین تجاری3/4 درصد، مشترکین روستایی 8/5 درصد، مشترکین آزاد 5/10 درصد و مشترکین معابر 2/8 درصد می باشد ، که بیشترین نرخ رشد مربوط به مشترکین عمومی و کمترین نرخ رشد به مشترکین تجاری اختصاص دارد. این روند در مورد کل مشترکین استان در حدود 8/5 درصد می باشد .

5ـ منابع تأمین انرژی برق استان آذربایجان غربی :

انرژی برق استان آذربایجان غربی از طریق تولید داخلی و دریافتی از شبکه سراسری به شرح زیر تأمین می گردد .

الف ـ تولید برق در داخل استان از طریق :

1ـ نیروگاههای تحت مدیریت شرکت برق منطقه ای آذربایجان شامل نیروگاه گازی ارومیه و نیروگاه سیکل ترکیبی خوی .

2ـ نیروگاههای تحت مدیریت سازمان آب منطقه ای آذربایجان غربی شامل نیروگاههای آبی سد مهاباد و سد ارس .

ب ـ از طریق تبادل انرژی با استان کردستان به میزان 5/36 مگاوات ساعت در سال 1379 :

ج ـ انرژی دریافتی از شبکه سراسری از طریق پستهای 20/230 ، 20/132 و 20/63 کیلووات ، جمعاً توسط 129 فیدر خروجی می باشد .

ـ نحوه تأمین برق شهرستانهای استان

1ـ انرژی مورد نیاز شهرستان ارومیه از طریق پستهای 20/230 و 20/132 کیلوولت ارومیه ، انهر ، رشکان ، قوشچی ، سیارارشلو ، سیاربالانج توسط 45 فیدر خروجی تامین می شود .

2ـ انرژی مورد نیاز شهرستانهای نقده و اشنویه و شهر محمدیار و حومه از طریق پست 20/132 کیلوولت نقده توسط 6 فیدر خروجی .

3ـ انرژی مورد نیاز شهرستان پیرانشهر از طریق پست 20/132 کیلوولت پیرانشهر توسط 4 فیدر خروجی .

4ـ انرژی مورد نیاز شهرستان مهاباد از طریق سد مهاباد و پست های 20/132 کیلوولت مهاباد توسط 12 فیدر خروجی .

5ـ انرژی مورد نیاز شهرستان سردشت از طریق پست 20/132 کیلوولت سردشت توسط 4 فیدر خروجی و در مواقع لزوم از طریق فیدر 25 پست بانه ( استان کردستان ) .

6ـ انرژی مورد نیاز شهرستان بوکان از طریق پست 20/132 کیلوولت بوکان توسط 6 فیدر خروجی .

7ـ انرژی مورد نیاز شهرستان میاندوآب از طریق پست های 20/132 کیلوولت میاندوآب (1و2) و زرینه توسط 12 فیدر خروجی .

8ـ انرژی مورد نیاز شهرستان شاهین دژ از طریق پست 20/132 کیلوولت شاهین دژ توسط 3 فیدر خروجی و از طریق تبادل انرژی با پست بوکان .

9ـ انرژی مورد نیاز شهرستان تکاب از طریق پست 20/63 کیلوولت تکاب توسط 5 فیدر خروجی و از طریق تبادل انرژی با پست بوکان .

10ـ انرژی مورد نیاز شهر سلماس و شهر تازه شهر و حومه از طریق پست 20/132 کیلوولت سلماس توسط 7 فیدر خروجی .

11ـ انرژی مورد نیاز شهر خوی و شهر فیرورق و حومه از طریق پست های 20/132 کیلوولت خوی و یکی از فیدرهای پست 20/132 قره ضیاءالدین توسط 12 فیدر خروجی .

12ـ انرژی مورد نیاز شهر قره ضیاءالدین و حومه از طریق پست 20/132 کیلوولت سیار مراکان توسط 1 فیدر خروجی و همچنین از طریق سد ارس .

13ـ انرژی مورد نیاز شهر پلدشت و حومه از طریق پست 20/132 کیلووات ماکو توسط 5 فیدر خروجی .

14ـ انرژی مورد نیاز شه n ر پلدشت و حومه توسط یکی از فیدرهای خروجی از پست 20/132 کیلووات ماکو و همچنین از طریق سد ارس .

15ـ انرژی مورد نیاز شهرستان چالدران از طریق پست 20/132 کیلووات چالدران توسط 4 فیدر خروجی.

16ـ انرژی مورد نیاز شهر بازرگان و حومه از طریق پست 20/132/154 کیلوولت بازرگان توسط یک فیدر خروجی تأمین می گردد .

با توجه به انرژی تحویلی به شبکه توزیع برق استان آذربایجان غربی در طول سال 1379 حدود 4/48% انرژی مزبور توسط نیروگاههای موجود استان ( نیروگاه گازی ارومیه با 168749 مگاوات ساعت و نیروگاه سیکل ترکیبی خوی با 844681 مگاوات ساعت ، سد ارس 7/15491 مگاوات ساعت و سد مهاباد 8/1368 مگاوات ساعت ) و 6/51 درصد بقیه از طریق شبکه سراسری تامین شده است .

تعداد پستهای انتقال نیروی برق استان در سال 1379 ، 27 دستگاه بوده که از این تعداد ، 3 پست 20/132/230 کیلوولت در شهرهای ارومیه ، میاندوآب و خوی بوده ، 22 پست ، 20/132 کیلوولت در شهرهای ارومیه ، نقده ، میاندوآب ، پیرانشهر ، مهاباد ، سردشت ، بوکان ، شاهیندژ ، سلماس ، خوی ، قره ضیاءالدین ، ماکو و چالدران مستقر می باشند .

علاوه بر پستهای مذکور یک دستگاه پست 20/63 کیلوولت ، در شهرستان تکاب و یک دستگاه پست 20/132/154 کیلوولت در شهرستان بازرگان می باشد .

6ـ انرژی تحویلی به شبکه توزیع و افت انرژی :

در سال 1379 از مجموع 2126733 مگاوات ساعت انرژی تحویلی به شبکه توزیع نیروی برق ، 1903062 مگاوات ساعت انرژی به مشترکین استان فروخته شده است . مقدار تلفات انرژی در سال 1379 برابر با

5/10 درصد ( 223671 مگاوات ساعت ) بوده است .

پیک بار مصرفی استان در سال 1379 ، برابر با 469 مگاوات و در شهرستان ارومیه 176 مگاوات بوده است .